Het Mediterrane voedingspatroon is voor het 8e jaar op rij uitgeroepen tot het gezondste voedingspatroon ter wereld. Het gaat niet om een strikt dieet, maar om een leefstijlpatroon dat rijk is aan groenten, fruit, volkorenproducten, peulvruchten, vis, noten en olijfolie, met matig gebruik van zuivel, en minder rood vlees en bewerkte voeding.
Vorige week hadden we het genoegen Prof. Karen Murphy, expert in voeding & gedrag, te verwelkomen. Zij gaf ons een inspirerende lezing over de wetenschappelijke bewijzen voor de rol van Mediterrane voeding in gezond ouder worden – én hoe Motiverende Gespreksvoering (MG) kan helpen om gedragsverandering duurzaam te maken.
🧠Mediterrane voeding en cognitie: wat zegt de wetenschap?
WHICAP – Washington Heights–Inwood Columbia Aging Project (VS)
In deze grote cohortstudie werden ouderen vanaf 65 jaar jarenlang gevolgd. Onderzoekers keken naar de relatie tussen eetgewoontes en de kans om van milde cognitieve stoornis (MCI) door te evolueren naar Alzheimer.
- Mensen met een matige naleving van de Mediterrane voeding hadden 45% minder kans om Alzheimer te ontwikkelen.
- Bij een hoge naleving liep dit op tot 48% minder kans. Dit toont aan dat voeding Ă©cht het verschil kan maken in de bescherming van onze hersenen tegen cognitieve achteruitgang.
PREDIMED – Prevención con Dieta Mediterránea (Spanje)
De PREDIMED-studie is een van de bekendste RCT’s (randomised controlled trials) naar de effecten van de Mediterrane voeding. Hoewel de oorspronkelijke focus lag op hart- en vaatziekten, werd ook cognitie onderzocht in een subgroep (n=447). Na 4 jaar:
- De groep met MedDiet + noten liet duidelijke verbeteringen zien in geheugenfuncties.
- De groep met MedDiet + extra vierge olijfolie (EVOO) verbeterde in executieve functies en globale cognitie.
- De controlegroep op een vetarm dieet ging juist achteruit in cognitieve prestaties. Deze studie toont niet alleen bescherming tegen achteruitgang, maar ook actieve verbetering van cognitieve functies bij oudere volwassenen.
MedLey Trial (Australië)
De MedLey trial is uitgevoerd onder 150 gezonde ouderen in Adelaide en werd geleid door Prof. Murphy en haar team.
- Na 6 maanden was er geen significante verbetering in cognitie, waarschijnlijk omdat de deelnemers al vrij gezond waren,
- Toch werden er belangrijke gezondheidsvoordelen gevonden:
- Lagere systolische bloeddruk
- Betere endotheel functie (gezondere bloedvaten)
- Minder oxidatieve stress De MedLey trial toont aan dat zelfs buiten het Middellandse Zeegebied de Mediterrane voeding haalbaar en effectief is, vooral voor hart- en vaatgezondheid.
🤝 Waarom Motiverende Gespreksvoering (MG)?
Weten wat gezond is, betekent niet automatisch dat mensen hun gedrag veranderen. Uit onderzoek blijkt dat meer dan 75% van de mensen er niet in slaagt nieuwe gewoontes blijvend vol te houden. Hier biedt Motiverende Gespreksvoering (MG) een oplossing. MG is een gespreksstijl waarbij de zorgverlener niet de “piloot” is die bevelen geeft, maar eerder de co-piloot die de patiënt helpt zijn eigen motivatie en oplossingen te vinden.
⚡ Voorbeeld uit de praktijk
❌ Directief: “Uw cholesterol is te hoog. U moet gezonder eten en meer bewegen.” → vaak weerstand of schuldgevoel.
✅ MG-stijl: “Uw cholesterol is vandaag wat hoog. Wat denkt u zelf dat dat kan betekenen?” → de patiënt bedenkt zelf een haalbare stap, bv. vaker lunch van thuis meenemen.
🔑 De bouwstenen van MG (OARS)
- Open vragen → “Wat zou voor u een eerste stap zijn?”
- Affirmaties → “U hebt duidelijk doorzettingsvermogen, ook al is het moeilijk.”
- Reflectief luisteren → “Dus u wilt wel gezonder eten, maar vindt tijd maken lastig.”
- Samenvatten → “Als ik het goed begrijp, wilt u starten met vaker uw lunch voorbereiden. Klopt dat?” Deze aanpak vergroot de intrinsieke motivatie en vergroot de kans dat gedragsverandering duurzaam wordt.
🌍 Mediterrane voeding in de Belgische context
De principes van de Mediterrane voeding zijn ook in België makkelijk toepasbaar. Onze eigen voedingsdriehoek is namelijk gebaseerd op grotendeels dezelfde uitgangspunten: een eetpatroon rijk aan groenten, fruit, volkorenproducten, peulvruchten, vis, noten en plantaardige oliën zoals olijfolie. Vaak wordt dit samengevat onder de noemer “plant-based voeding”, wat inhoudelijk sterk overeenkomt met de Mediterrane levensstijl. Het maakt duidelijk dat gezond eten geen exotisch concept hoeft te zijn, maar perfect kan aansluiten bij ons dagelijks voedingspatroon in België.
🌿 Conclusie
De wetenschap laat zien dat de Mediterrane voeding niet alleen hart en vaten beschermt, maar ook een sleutelrol kan spelen in het behoud van cognitieve functies en het verlagen van het risico op dementie.
Maar kennis alleen is niet genoeg. Motiverende Gespreksvoering helpt om die kennis te vertalen naar blijvende gedragsverandering, door mensen zelf hun motivatie en kracht te laten ontdekken.
👉 Het is precies de combinatie van deze wetenschappelijke inzichten en de kunst van gedragsbegeleiding die duurzame gezondheid mogelijk maakt.