Onze samenleving vergrijst in snel tempo, en daarmee groeit de nood aan expertise rond ouderenzorg in de eerste lijn. Hoe kunnen we ouderen ondersteunen in hun mentale gezondheid, zowel psychologisch als cognitief? Hoe evolueert het brein tijdens het ouder worden? Hoe behouden we/ze hun cognitieve veerkracht? Hoe herkennen we vroege signalen van achteruitgang?
De mentale gezondheid van ouderen verdient onze volle aandacht. Welke rol kunnen preventie en levensstijl spelen? En hoe kunnen we bijdragen aan gezondheidscontinuĂŻteit, door niet alleen in te zetten op acute zorg, maar ook op duurzame ondersteuning van welzijn en functioneren, aangepast aan elke levensfase?
Onze gloednieuwe opleiding “Geestelijke gezondheid bij ouderen. Een opleiding vanuit bio-psycho-sociale invalshoek voor eerstelijnszorgwerkers” biedt een diepgaand inzicht in de psychologie van het ouder worden en het ouder wordende brein. We starten met een brede kijk op de vergrijzing en de impact daarvan op onze maatschappij, inclusief innovatieve woonvormen. Vervolgens duiken we in de mentale gezondheid: van normale verouderingsprocessen tot het herkennen van alarmsignalen en het inzetten van vroeg-detectietools in de eerstelijnszorg.
Wetenschap en zorg evolueren. Daarom gaan we verder dan diagnose en behandeling: we leggen de nadruk op preventie. We verkennen hoe levensstijl – met pijlers zoals sociale interactie, stressbeheer, beweging, voeding, slaap én minder gekende factoren zoals mondgezondheid – een sleutelrol speelt in het behoud van cognitieve en psychologische veerkracht. Tot slot maken we de brug naar veelvoorkomende aandoeningen en hoe we als eerstelijnszorgverleners het verschil kunnen maken.
Voor wie?
De opleiding richt zich tot eerstelijnszorgverleners: huisartsen, verpleegkundigen, kinesitherapeuten, ergotherapeuten, psychologen, sociaal werkers, diëtisten, BOV-coaches en andere professionals die ouderen begeleiden in hun mentale en cognitieve gezondheid.
Opbouw van de opleiding
De opleiding bestaat uit zes interactieve dagdelen, gegeven door 13 lesgevers:
1. De psychologie van het ouder worden en cognitieve gezondheid Charlotte Brys & Prof. Marijke Miatton DI 4 NOV 2025
- Psychologische veranderingen bij het ouder worden
- Emotioneel functioneren bij ouderen
- Omgaan met verlieservaringen en veranderende identiteit
- Het normaal verouderende brein versus pathologische achteruitgang
- Vroegdetectie van cognitieve achteruitgang: tools en methoden
- Gebruik van VR in preventie en/of diagnostiek van dementie, belang van gehoor bij cognitief verouderen en dementie
2. De kracht van slaap en sociale verbindingen Prof. Marie-Anne Vanderhasselt & Prof. An Mariman DI 9 DEC 2025
- De invloed van stressregulatie op cognitieve en mentale veerkracht
- Sociale verbindingen en het belang van een ondersteunend netwerk
- Rol van mindfulness en ontspanningstechnieken
- De fysiologie van slaap, en hoe deze verandert bij het ouder worden. Wat is nog normaal, en wat niet?
- De cruciale rol van slaap voor een gezond brein (zowel psychologisch als cognitief)
- Praktische tips voor een betere slaapkwaliteit
- Slaapstoornissen gelinkt aan o.a. polyfarmacie, slaapmedicatie en slaapapneu
- De gedragstherapeutische aanpak van slapeloosheid bij ouderen, inclusief bruikbare inzichten en handvatten voor eerstelijnszorgprofessionals (bijv.: wanneer en naar waar doorverwijzen?)
3. De kracht van beweging Vicky Van Stappen & Prof. Greet Cardon DI 10 FEBR 2026
- Het belang van beweging op zowel fysieke als mentale gezondheid
- Valpreventie en mobiliteitsondersteuning
- Praktische strategieën om beweging te stimuleren bij ouderen
- Motiveren en drempels overwinnen
- Welke vormen van beweging ondersteunen cognitieve functies?
- Neurowetenschappelijke inzichten in beweging en hersengezondheid
4. De kracht van voeding en mondgezondheid Sarah Dries, Nathalie Michels & Prof. Barbara Janssens DI 3 MAART 2026
- Richtlijnen en belang voeding voor een gezonde oude dag
- Praktische tips bij voedingsmoeilijkheden
- Maaltijdomkadering voor ouderen en personen met dementie
- Voeding als preventieve factor tegen dementie en depressie
- Biopsychosociale factoren als belemmering voor gezond eetgedrag bij ouderen
- Hoe inzetten op goede mondgezondheid in het kader van Gezond Verouderen
- Hoe kan je als eerstelijns professional een steentje bijdragen aan een goede mondgezondheid?
- Is het echt zo dat mondgezondheid leidt tot een slechtere cognitie en het ontstaan van dementie?
5. Psychologische en cognitieve aandoeningen Prof. Dr. Mirko Petrovic & Dr. An Haekens DI 28 APRIL 2026
- Depressie en angst bij ouderen: onderbelicht maar met grote impact
- Veelvoorkomende verslavingen bij ouderen
- Dementie, depressie en delirium: herkennen en begeleiden
- Multidisciplinaire samenwerking binnen de eerstelijnszorg
- Ethiek en zorgtrajecten bij cognitieve en psychologische aandoeningen
6. Een verouderende maatschappij en nieuwe woonvormen Prof. Griet Roets, Laurine Bourgonjon, Tineke Schiettecat en Sanne Stegen DI 19 MEI 2026
- De impact van de vergrijzing op de zorgsector en maatschappij
- Demografische trends en toekomstperspectieven
- Beleidscontext: Ageing in place en vermaatschappelijking van de zorg
- De Paradox van Subsidiariteit in de Ouderenzorg
- Mensenrechtenperspectief en zorgcontinuĂŻteit
- Innovatieve woonvormen: van kangoeroewoningen tot zorgzame buurten
- De rol van de eerstelijnszorg binnen deze evolutie
Praktisch
- Duur: 6 lesdagen (steeds van 9u30 tot 16u30)
- Locatie: Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen. Campus Dunant. Henri Dunantlaan 2. 9000 Gent. Studieruimte (1ste verdieping).
- Prijzen: Bij inschrijving vóór 15 juli 2025 betaal je het vroegboektarief van €420 voor 6 lesdagen. Vanaf 16 juli 2025 bedraagt het standaardtarief €480 voor 6 lesdagen. Vanaf die datum is het ook mogelijk om per losse lesdag in te schrijven aan €80 per dag – let wel: het aantal plaatsen is beperkt.
- Werkvormen: interactieve lezingen, casuĂŻstiek, praktijktoepassingen, ervaringsuitwisseling
- Inschrijven: Ga naar de inschrijvingspagina.
- Coördinatie van de opleiding: Academies voor levenslang leren aan de Universiteit Gent (Dunant Academy, de GHALL en ACREHAB) en interdisciplinaire onderzoeksconsortia GRAY en PSYNC.
- Accreditatie: Voor artsen en kinesitherapeuten werd accreditatie aangevraagd.
Wat brengt deze opleiding jou?
Je verwerft:
- Inzicht in het normaal Ă©n afwijkend verouderende brein
- Praktische handvatten voor levensstijl en vroegdetectie
- Interdisciplinaire perspectieven en concrete tools
- Inspiratie om het gezondheidslandschap voor ouderen in jouw praktijk mee te herdenken
Wil je ook bijdragen aan een veerkrachtiger ouder wordende samenleving? Schrijf je dan in voor deze opleiding!
