De COVID-19-pandemie lijkt ondertussen iets uit een ver verleden, maar de impact ervan is voelbaar tot op vandaag. In de vorm van eenzaamheid bijvoorbeeld, wat volgens de WHO een vergelijkbare impact heeft op mortaliteit als roken, fysieke inactiviteit en obesitas.
Alleenwonende ouderen namen al een kwetsbare positie in voor de pandemie, maar door de invoering van afstandsmaatregelen nam die kwetsbaarheid nog verder toe. Hoewel moderne technologie alleenwonende ouderen in staat stelde om contact te onderhouden met anderen, blijkt uit onderzoek dat telefonisch- of beeldcontact niet dezelfde beschermende invloed heeft op eenzaamheid als fysiek contact.
Om een cijfermatig inzicht te krijgen in de veranderingen in eenzaamheid bij alleenwonende 65-plussers in Europa tijdens de COVID-19-pandemie, werd gebruik gemaakt van gegevens uit de longitudinale Survey of Health Ageing and Retirement. Er werd een vergelijking gemaakt tussen de laatste maanden van 2019 (de periode vóór de uitbraak van de COVID-19 pandemie), en de zomermaanden van 2020 (de periode aan het einde van de eerste infectiegolf).
De diversiteit van de doelgroep werd erkend door rekening te houden met het land waarin ze woonden en hun relatiegeschiedenis.
- Landen
De bevindingen wezen uit dat alleenwonende ouderen in Zuid-Europa het hoogste risico liepen op een toename van gevoelens van eenzaamheid. België volgde Griekenland, Italië en Malta op als vierde land, met een toename in eenzaamheidsgevoelens van 30%.
- Relatiegeschiedenis
Er werd ook gekeken naar de rol van iemands relatiegeschiedenis. De resultaten toonden aan dat oudere alleenstaande mannen die recent hun partner hadden verloren, en mannen in een LAT-relatie, kwetsbaarder waren voor een toename in eenzaamheid tijdens de COVID-19-pandemie. Voor vrouwen werden vergelijkbare resultaten gevonden, maar ook dat gescheiden vrouwen meer kwetsbaar waren voor eenzaamheid.
Verder onderzoek is nodig om de gevonden verschillen, zowel tussen landen als op basis van relatiegeschiedenis, te verklaren. Deze studie leert ons alvast dat eenzaamheid een niet te onderschatten gezondheidsprobleem is, en dat er kritisch moet nagedacht worden over de neveneffecten van maatregelen bij mogelijke nieuwe pandemie-uitbraken, met in het bijzonder aandacht voor de meest kwetsbare groepen in onze samenleving. De invoering van het Vlaamse eenzaamheidsplan is alvast een stap in de juiste richting.
De volledige studie lezen? Dat kan je hier: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36634441/
Delaruelle, K., Vergauwen, J., Dykstra, P., Mortelmans, D., & Bracke, P. (2023). Marital-history differences in increased loneliness during the COVID-19 pandemic: A European study among older adults living alone. Archives of gerontology and geriatrics, 108, 104923. https://doi.org/10.1016/j.archger.2023.104923