In een nieuwe aflevering van de podcast Fit naar de 100 spreekt Kristien Beuselinck GRAY-lid Prof. Tim De Meyer over wat het écht betekent om gezond oud te worden. Ze duiken diep in het verhaal van telomeren, epigenetische klokken en kleine keuzes die je biologische leeftijd kunnen beïnvloeden.
Wat zijn telomeren en waarom doen ze ertoe?
Telomeren zijn de beschermkapjes aan het einde van je chromosomen. Prof. De Meyer vergelijkt het met “de plastic kapjes aan het eind van schoenveters.” Bij elke celdeling verkorten je telomeren en als ze té kort worden, stopt de cel met delen. Dat is één van de mechanismen die veroudering veroorzaken.
Kristien vraagt zich af of je daar zelf invloed op kunt hebben. Volgens De Meyer wel: “Onze telomeren verkorten met het verouderen, en mensen met hogere kans op hart- en vaatziekten hebben vaak kortere telomeren. Je telomeerlengte zegt dus vaak meer dan je kalenderleeftijd doet.”
Epigenetische klokken: je biologische leeftijd meten
Tegenwoordig kijken wetenschappers niet alleen naar telomeren, maar ook naar zogeheten epigenetische klokken. Dat zijn tests waarbij kleine aanpassingen aan het DNA (zogeheten DNA-methylatie) gebruikt worden om je biologische leeftijd in te schatten.
“Ze meten DNA-methylatie op veel plekken in je DNA,” legt prof. De Meyer uit. “En dan gebruikt men AI-modellen om je biologische leeftijd te voorspellen. Als die hoger is dan je echte leeftijd, is dat vaak een teken dat je sneller veroudert.”
Ook op het vlak van eiwitten en metabolieten bestaan zulke klokken.
“Het grote voordeel,” zegt De Meyer, “is dat je dan niet veertig jaar hoeft te wachten om het effect van leefstijl of medicijnen op veroudering te zien. Je kunt het op korte termijn al meten.”
Wat kun je doen om biologisch jonger te blijven?
Het goede nieuws is dat je daar wél invloed op hebt. Kristien en Tim bespreken allerlei manieren om veroudering tegen te gaan:
- Fysieke fitheid: “Het is niet toevallig dat VO₂-max zo’n belangrijke maat is,” aldus De Meyer. “Hoe meer zuurstof je kunt opnemen, hoe beter je conditie en hoe fitter je veroudert.” En, goed om te weten: “We zien dat mensen die hun VO₂-max sterk verbeteren, ook op epigenetisch niveau het meest verjongen.”
- Leefstijlkeuzes: niet roken, gezond eten en oxidatieve stress verminderen, spelen allemaal een rol om de verkorting van je telomeren te vertragen. “Telomeren verlengen is moeilijk,” zegt De Meyer, “maar de verkorting vertragen, dát is wél haalbaar.”
- Jezelf blijven uitdagen: “Ik denk dat je het jezelf niet te gemakkelijk mag maken,” besluit De Meyer. “Af en toe nét even buiten je comfortzone gaan. Dat is misschien wel dé manier om je fitheid en je biologische leeftijd goed te houden.”
Benieuwd naar de andere podcastafleveringen?
Kristien Beuselinck vervolgt haar zoektocht naar gezond verouderen in volgende afleveringen van Fit naar de 100, telkens met nieuwe wetenschappelijke inzichten en praktische tips. Na Tim de Meyer zijn ook GRAY'ers Sanne Stegen en Barbara Janssens er binnenkort te gast! Beluister alle afleveringen op Spotify (link naar de podcast).