In deze aflevering van Fit naar de 100 praat Kristien Beuselinck met professor Barbara Janssens, tandarts en expert in gerodontologie. Barbara gaat met een mobiel team langs in woonzorgcentra om daar ouderen tandzorg aan huis te bieden. Wat blijkt? Mondzorg is veel meer dan een stralende glimlach: het is een basisvoorwaarde om gezond en vitaal ouder te worden.
Mondzorg is meer dan esthetiek
“Zonder mondgezondheid hebben we heel wat drempels om te participeren in de maatschappij,” zegt Janssens. “Het is essentieel om te eten, te praten en te glimlachen zonder schaamte.”
Bij ouderen hoort slechte mondgezondheid thuis in hetzelfde rijtje als problemen met zicht, gehoor, geheugen en mobiliteit. Het beĂŻnvloedt dus rechtstreeks hun dagelijks functioneren Ă©n welzijn.
De basis leg je vroeg, maar het blijft belangrijk op latere leeftijd
“De tanden die falen op oude leeftijd zijn vaak tanden die decennia eerder al een gaatje hebben gehad,” legt Janssens uit.
Mondgezondheid is iets dat je opbouwt doorheen je leven. Gezonde voeding, een goede poetsroutine en het vermijden van toegevoegde suikers maken het verschil. Maar ook als je ouder bent, blijft het de moeite waard om hierin te investeren.
Hoe verzorg je je tanden op latere leeftijd?
Een paar heldere basisregels:
- Twee keer per dag poetsen, twee Ă drie minuten, met zachte haren.
- Gebruik tandzijde of interdentale borsteltjes, afhankelijk van wat voor jou het makkelijkst werkt.
- Poets ook je gebitsprothese, en niet met tandpasta, maar met vloeibare zeep.
- Laat je gebitsprothese 's nachts uit de mond en bewaar ze droog.
“Een elektrische tandenborstel kan zeker een meerwaarde zijn, vooral als je minder fijne motoriek hebt,” aldus Janssens. “Maar bij mensen met dementie bijvoorbeeld, kan zo’n trillend toestel net angst veroorzaken.”
EĂ©n keer per jaar naar de tandarts blijft een must
“Hoe ouder je wordt, hoe groter het risico op mondkanker,” waarschuwt Janssens. “En daar kijkt een tandarts wél naar.”
Het jaarlijkse tandartsbezoek blijft zinvol, zelfs als je geen eigen tanden meer hebt. Je slijmvliezen, tong, prothese en eventuele wondjes moeten ook gecontroleerd worden.
Kunstgebitten en implantaten: geen wondermiddelen
Er zijn tegenwoordig goede alternatieven als je tanden niet meer te redden zijn, van protheses tot implantaten. Maar verwacht er geen wonderen van.
“Een kunstgebit vervangt nooit het gevoel van je eigen tanden,” zegt Janssens. “Zeker als je droge mond hebt, wat veel voorkomt bij ouderen, zal een prothese minder goed hechten.”
Ook implantaten zijn duur en niet voor iedereen haalbaar. Daarom benadrukt ze: “Investeer in preventie. Het is véél goedkoper en effectiever om je eigen tanden goed te verzorgen dan om ze later te moeten vervangen.”
Mondgezondheid en andere aandoeningen: wat is het verband?
Veel mensen vragen zich af of tandproblemen bijvoorbeeld hartziekten kunnen veroorzaken. Volgens Janssens is nuance belangrijk.
“Mondproblemen en andere ziekten hebben vaak dezelfde risicofactoren: slechte voeding, roken, te weinig beweging.”
“Maar bij diabetes is er wél een bewezen tweerichtingsverkeer. Mensen met tandvleesontstekingen ontwikkelen vaker diabetes, en omgekeerd.” Dit tweerichtingsverkeer werkt ook in de positieve richting: het op punt stellen van mondgezondheid bij ouderen met diabetes (en een slechte mondgezondheid), kan hetzelfde effect hebben als het opdrijven van diabetesmedicatie.
Mondgezondheid kan dus een vroege indicator zijn van bredere gezondheidsproblemen, een soort kanarie in de koolmijn. Op jonge leeftijd ontwikkel je niet direct hart- en vaatziekten of diabetes, maar veel gaatjes in de mond vertellen wel iets over je voedingsgewoonten en poetsgedrag.
Mobiele mondzorg in woonzorgcentra: het kan wél
Met het Gerodent-programma trekt Janssens met een mobiel team naar woonzorgcentra. Ze ondersteunen het personeel en behandelen bewoners die vaak al jarenlang geen tandarts meer zagen.
“Mensen zijn zó blij dat ze opnieuw toegang krijgen tot zorg,” zegt ze. “En dat motiveert ook het personeel om de dagelijkse verzorging op peil te houden.”
Haar beste tips voor gezonde tanden op oudere leeftijd?
1) Poets twee keer per dag, ook tussen de tanden.
2) Spoel je mond niet met water na het poetsen, maar laat de tandpasta even inwerken.
3) Vraag hulp als het poetsen moeilijk wordt.
4) Gebruik zeep voor je prothese, geen tandpasta.
5) Blijf naar de tandarts gaan, ook zonder eigen tanden.
“Er is niets in het lichaam zo stevig als tandmateriaal,” besluit Janssens. “Onze tanden zijn gemaakt om een leven lang mee te gaan.”
Benieuwd wat je nog meer kunt doen om gezond oud te worden?
Kristien Beuselinck vervolgt haar zoektocht in volgende afleveringen van Fit naar de 100, met telkens nieuwe wetenschappelijke inzichten en praktische tips. Volg de podcast op Facebook en Instagram of stuur je vragen naar fitnaardehonderd@gmail.com.